MENSEN
CST als architect van het onderwijs
Manon Ruelle, studente aan de faculteit Architectuur ULuik
De eerste editie van de Chouette Semaine Transversale (CST), een samenwerking tussen docenten en studenten van de faculteit Architectuur van de Universiteit Luik, vond plaats van 14 tot 18 april 2025. Tijdens die week verkenden we in het verlengde van het bestaande universitair curriculum nieuwe pedagogische pistes. Geen cursussen, studiepunten en auditoria, maar tijd om te experimenteren en samen te werken. Voor deze proefweek namen de deelnemers twee locaties in de stad Seraing - de Ateliers Centraux en het oude gemeentehuis van Ougrée - in beslag. Het werd een ludieke en solidaire bezetting.

"Tijdens CST sloopten docenten en studenten - buiten het kader van de klaslokalen - de barrières tussen de verschillende disciplines om tot cocreatie te komen"
De organisatie van CST – een concept bedacht door docenten en voor studenten – werd toevertrouwd aan architectuurdocenten Jean-Philippe Possoz, David Crambert, Christophe Mercier en Vincent Le Bour. Vanaf november 2024 verliep de voorbereiding van het evenement in een cocreatie met de studenten. In tegenstelling tot een simpele workshop, zoomt dit initiatief volop in op het pedagogisch proces. Transversale kennisopbouw, in situ experimenten, kruisbestuiving, een frisse kijk op kennis, praktijk en anders-zijn nemen de deelnemers mee buiten het klassieke academische kader.
Buiten de muren, buiten het kader
Tijdens CST sloopten docenten en studenten - buiten het kader van de klaslokalen - de barrières tussen de verschillende disciplines. Ze kwamen zo tot een cocreatie. Dat gebeurde in de Ateliers Centraux - recentelijk gerenoveerd door het Luikse architectenbureau Baumans-Deffet - en het oude gemeentehuis van Ougrée. Dat kreeg tijdelijk een nieuwe bestemming ter voorbereiding van de renovatie door Wust, Canevas, Groven+, Equans en de studiebureaus Greisch en De Balteau.
De locaties waren niet louter podia voor het event, ze hadden ook een pedagogische functie. Ze riepen vragen op over post-industriële reconversie en over de toe-eigening van ruimten door gebruikers. De studenten - zelden geconfronteerd met reële situaties - benaderden het vraagstuk van uitgeleefde bebouwing niet als een probleem, maar als hefboom voor een programmatische, contextuele en kritische reflectie. De publieke ruimte en het territorium werden zo leerplekken, ter ondersteuning van een actief, coöperatief en vrijwillig onderwijs.
Een samenlevingsmodel
Vanaf dat moment was samenleven niet langer een concept, maar werd het een concrete situatie die van de site een volwaardige leefplek maakte. Enkel de matrassen en slaapzakken ontbraken nog. Binnen de dynamiek van samenwerken speelden bepaalde groepen een essentiële rol, want om hersenen te voeden moet je ook buiken vullen.
De cel Eten van CST stond klaar om die taak op zich te nemen. Dankzij de groenten van een lokale boer en de keukens van de vzw Echafaudage van ESA St. Luc in Luik, konden we genieten van het dagelijkse lunchbrood en de volkssoep. Het orgelpunt van de week was het grote buffet op woensdag, waarvoor zowat 170 studenten, docenten en deelnemers aanschoven aan een gigantische houten tafel – vervaardigd door CST – tijdens een volledig lokaal, vegetarisch feestmaal.

De Ateliers Centraux, een van de werkplekken.
© Manon Ruelle
Een solidaire samenwerking tussen de Ateliers de l'avenir – een sociale onderneming uit de streek die houten huizen bouwt – en de Woodstock-cel zorgde ervoor dat er gratis gerecycleerd hout was. Op die manier kwamen we tot een vorm van ecologische samenwerking. De tafelbladen vormden de studenten om in expopanelen voor hun vernissage van donderdagavond. Ook dit initiatief paste volledig binnen de logica van circulariteit.
In de bar van het oude gemeentehuis, die werd gerund door het doopcomité van de faculteit, konden deelnemers elke avond in een chill-outatmosfeer bijpraten.
Al doende leert men
De zeventien opgerichte cellen verkenden het potentieel van de ruimten via verschillende formats: constructies, installaties, onderzoeken, debatten of verkenningen. Elk atelier werd een lab dat met bestaande situaties experimenteerde en waar rollen spontaan evolueerden. Opgedane kennis circuleerde, stellingen kruisten en verrijkten elkaar. CST belichtte processen en resultaten, maar ook gevoeligheden, verschillen en vooral de eigenheid van elk individu.
De cellen, gegroepeerd onder brede thema's, brachten gemeenschappelijke engagementen aan het licht. Sommigen transformeerden het bestaande door een gebaar, anderen verkozen te verkennen, te luisteren of een gesprek aan te gaan.
De cellen Déconstruire la mairie d'Ougrée, Archi PAF en Adopte ta colonne hadden als doelstellingen oprichten, bouwen en inrichten. Terwijl de eersten de muren van het gemeentehuis demonteerden en analyseerden om via het materiaal een beter zicht te krijgen op de architectuur, ontwierp en monteerde Archi PAF houten constructies op een schaal van 1:1. Aan de andere kant van het podium onderzocht Adopte ta colonne de publieke ruimte via stedelijke voorzieningen, door een schommel te installeren die gemaakt was van gerecycleerde materialen en die een lichtvoetige brug sloeg tussen speelsheid en functionaliteit.
Via sport en terreinbezoeken ontwikkelden de cellen Archi nomade en Ballade panoramique des terrils een gevoelige en tegelijk kritische blik op een gebied in verandering. Wandelen, verkennen en bewustwording stonden hierbij centraal. Door het gebied te doorkruisen, namen de deelnemers tijd om te observeren, en om een link met de grond en zijn geschiedenis te maken. Ze leerden beter kijken om later beter te kunnen nadenken.

© Manon Ruelle
Deelnemers eten elke dag samen volkssoep rond de grote tafel.

© Manon Ruelle
Lanceringsmoment van CST in de Ateliers Centraux.
Sommige cellen kozen ervoor plekken in te richten waar men op adem kon komen, kon luisteren en tot zelfexpressie komen. De focus lag hier op getuigen, sensibiliseren en delen. Safe space en Cordes de vie boden studenten, docenten en bewoners ruimte om elkaar en zichzelf te ontmoeten. De opgespannen touwen en kartonnen dozen fungeerden als hulpmiddelen voor vrije expressie, sensibele podia waar woorden, emoties en verhalen ongefilterd konden circuleren. Bouwen was hier symbool voor het smeden van banden.
CST gaf een centrale plaats aan de uitwisseling van gedachten, met als thema ecologische engagement. Kernwoorden waren hier discussiëren, debatteren en informeren. De cel Discutons-en! en de masterclass rond schoolvoeding openden het debat over maatschappelijke kwesties, zoals hergebruik, wonen en voeding. In een ontspannen sfeer dachten interne en externe deelnemers na over toekomstige praktijken.
Andere cellen ontsnapten aan elke categorisering. Les sirènes de Jupiter toonde een experimentele film over het territorium, tussen poëzie en getuigenis in. Hôtel de ville d'Ougrée onderzocht en tekende de architectuur uit, om zo tot een beter inzicht te komen. Concours 24h lanceerde een oproep om een installatie voor het station van Ougrée voor te stellen aan een publieksjury. Het Team média ten slotte, capteerde deze week vol experimenten in schrift, beelden, sferen en getuigenissen.
Vieren om beter te kunnen herbeginnen
Een welverdiend moment waarop alles werd losgelaten, zo noemde Jean-Philippe Possoz de afsluiter van een goedgevulde week. Op donderdag 17 april raasde er een feest door de kern en op het plein van de Ateliers Centraux, die voor de gelegenheid omgevormd waren tot een openluchtpodium, met DJ sets, muziekoptredens, lichtinstallaties en stemmen van geëngageerde locals. Studenten en docenten kwamen er samen om dit unieke experiment dansend af te ronden.
Pedagogische verdiensten
CST bleek veel meer dan een intermezzo tussen de cursussen door, het onderzocht manieren van leren buiten het vastgelegde kader. Het stelde ons in staat om interdisciplinaire en menselijke vaardigheden te ontwikkelen – samenwerking, improvisatie, luisteren en onderhandelen. Dit zijn skills die net zo essentieel zijn als technische knowhow, maar die het curriculum vaak over het hoofd ziet. Denk maar aan projectmanagement, bemiddeling, implementatie en adaptatievermogen.
Autonomie, creativiteit en omgaan met het onverwachte leidde naar een geslaagd, collectief resultaat. CST werd een actieve ruimte, waarin studenten en leerkrachten de complexiteit van de echte wereld vertaalden in een leertraject.
CST laat de traditionele schoolomgeving achter zich en herdefinieert de evaluatiecriteria door zich te richten op betekenis, betrokkenheid en proces. Het schetst de contouren van een school die levendiger, doordringbaarder en geëngageerder is - een vruchtbare tussenruimte waar het verworvene het mogelijke voedt. En dat is precies het punt waar mens, architectuur en universiteit samenkomen.
Meer info:
"CST laat de traditionele schoolomgeving achter zich en herdefinieert de evaluatiecriteria door zich te richten op betekenis, betrokkenheid en proces"

Uiteenzetting door Gérard Michel voor de cel Dessiner la mairie d'Ougrée.
Veronica Owrena Dakpui
Toolbox Voetgangersplan
Op 8 oktober lanceerde Voetgangersbeweging de Toolbox Voetgangersplan. Deze online handleiding is een waardevol hulpmiddel voor lokale besturen om het voetgangersbeleid in hun gemeente te verbeteren. De toolbox biedt handige tips, goede voorbeelden en beleidsinput om op een gestructureerde en effectieve manier met het thema voetgangers aan de slag te gaan.
Met de toenemende aandacht voor duurzame mobiliteit en leefbare steden is het noodzakelijk om te voet gaan mogelijk en aantrekkelijk te maken voor iedereen. De walkable city biedt tal van persoonlijke en maatschappelijke voordelen en helpt (inter)nationale doelstellingen te halen.
De Toolbox biedt een antwoord op de vragen: Waarom een voetgangersplan? Hoe begin je eraan? Wat staat erin? Je krijgt daarnaast ook een overzicht van praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland. Met ideeën voor mogelijke acties en linken naar relevante tools en projecten wordt je zoveel mogelijk op weg gezet. De komende maanden en jaren groeit de Toolbox verder en wordt hij aangevuld met o.a. downloads, extra voorbeelden en een opleidingsaanbod.