©Rosa Canina

Rosa Canina, sociale coöperatieve

Als onderdeel van de ecologische transitie ondergaat het landschapsbeheer ingrijpende veranderingen. Ecologische begrazing - een praktijk die lange tijd verbannen werd naar landelijke gebieden of natuurreservaten - doet nu haar intrede in het hart van onze steden. In Luik nam deze ontwikkeling de vorm aan van een samenwerking tussen de stad en Rosa Canina, een coöperatie die gespecialiseerd is in rationele, ecologische begrazing en versterking van de biodiversiteit.

Een zacht beheer van restruimten

Sinds 2017 worden een aantal stedelijke en voorstedelijke locaties in Luik – braakliggende terreinen, spoorwegbermen, parken en onbebouwde percelen – niet meer onderhouden door bos- of grasmaaiers, maar door de schapen van de coöperatie Rosa Canina. Je kan deze kuddes aan het werk zien op de hellingen van de Citadel (Pré Fabry, de boomgaard van de Dochters van het Heilig Kruis, de Batterie-terril), in de Chartreuse (boomgaard van de vestingmuren, de meidoornhei), de boomgaard van Fayenbois en het park van Cointe. In de streek rond Luik vind je grazende schapen op een hele reeks locaties van de Compagnie Intercommunale Liégeoise des Eaux en op de Erika-site in Chaudfontaine.

Het doel? Minder ecologische impact bij het onderhoud van groenzones én tegelijk robuustere ecosystemen bouwen die biodiversiteit versterken. Dit beheermodel, dat gebaseerd is op een fijnmazige analyse van het gebied, is verre van anekdotisch. Ecologische begrazing maakt een duurzame heropwaardering mogelijk van gebieden die vaak als nutteloos of doelloos worden beschouwd in ontwikkelingsplannen. Voor stadsplanners is het een interessante manier om de natuur op een functionele, maar tegelijk poëtische manier in het stedelijk weefsel te integreren.

Panoramisch zicht op de kudde en de stad Luik.

©Rosa Canina

Een ruimtelijke en sociale dynamiek

De originaliteit van het Luikse project ligt in de brede aanpak van Rosa Canina. De werking van de vereniging beperkt zich niet tot begrazing. Hun aanpak kadert ook in een context van educatie, bewustmaking en burgerparticipatie. De grazende schapen worden zo een lokaal evenement dat bewoners aanmoedigt om zich het gebied toe te eigenen en een fijnzinnige herinterpretatie van de publieke ruimte stimuleert. De transhumance bewegingen (het seizoensgebonden verplaatsen van kuddes, nvdr) tussen de verschillende graslanden zijn overigens erg populair bij de omwonenden. Ecologische begrazing wordt dan een stedelijke praktijk die bruggen bouwt tussen bewoners, beheerders van de publieke ruimte en ruimtelijk planners. Bekeken vanuit een post-antropoceen perspectief op stedenbouw, maakt deze praktijk ook deel uit van een bredere reflectie over de plaats van verschillende levensvormen in onze steden.

Rosa Canina, een herderscollectief

De coöperatie maakt deel uit van de groeiende invloedsfeer van de sociale economie, waar ecologische en sociale doelstellingen primeren op winstbejag. Haar werking berust op een actieve burgerparticipatie, waardoor coöperanten ieder op hun manier hun steentje bijdragen aan het project. Voor elk project werkt de coöperatie samen met herders en schapenhouders, zodat die hun inkomsten kunnen diversifiëren. In Luik is de schaapskudde van Muriel Vansimaeys aan het werk. Naast haar schapen kan je tijdens de transhumance- en open weide-dagen ook haar border collies in actie zien. Remco, Hola en Cléo tonen dan niet alleen hun talenten, maar ook hun grenzeloze motivatie voor een perfect uitgevoerde job.

Ecologische begrazing als sociaal verbindende kracht.

©Rosa Canina

Ecologische begrazing maakt een duurzame heropwaardering mogelijk.

©Rosa Canina

Voorbijgangers houden even halt voor de voorbijtrekkende kudde.

©Rosa Canina

Naar een levende groeninfrastructuur
Dit soort initiatieven vormt een directe uitdaging voor iedereen die betrokken is bij stadsplanning. Architecten, landschapsarchitecten en stedenbouwkundigen worden uitgenodigd om de openbare ruimte niet langer te zien als een statisch podium, maar als een dynamisch ecosysteem met niet-menselijke levensvormen. Ecologische begrazing draait om tijdsbeleving, het ritme van de seizoenen en omkeerbaar grondgebruik. Het vraagt om een flexibel ontwerp, dat tijdelijke en adaptieve praktijken kan integreren in stadsontwikkeling. Het experiment in Luik biedt een concrete denkpiste voor het integreren van ecologie in stedelijke praktijken — niet als een extra laag, maar als een echte drijvende kracht achter het project.

Meer info:
https://rosacanina.be/