©Bruno Depondt
DOSSIER
Effecten van natuurblootstelling, natuurcontact, natuurbeleving en natuurverbondenheid op de gezondheid van kinderen en jongeren
Nathalie Hoef, Departement Zorg
Onderzoek toont aan datblootstellingaan natuur gunstig is voor de gezondheid van kinderen. Sommige effecten blijven zelfs op lange termijn merkbaar. Groene ruimtes in stedelijke omgevingen helpen bijvoorbeeld bij stressherstel en bevorderen ook de fysieke gezondheid.
Natuurcontact en natuurbeleving
In een literatuurstudie die de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg uitvoerde in opdracht van het Departement Zorg wordt onderzocht hoe de natuurlijke omgeving de gezondheid en ontwikkeling van kinderen tussen 0 en 18 jaar beïnvloedt. De focus ligt op natuurcontact, natuurbeleving en natuurverbondenheid.
Bij kinderen die blootgesteld zijn aan natuur, wordt de emotionele veerkracht versterkt en het werkgeheugen, de cognitieve ontwikkeling en de gedragsontwikkeling positief beïnvloed. Effectief natuurcontact biedt ook extra voordelen voor het mentale en fysieke welzijn, onder andere door het toenemend gevarieerd spelgedrag. Kinderen die regelmatig buiten spelen, ontwikkelen namelijk een beter zelfvertrouwen, een sterkere sociale band met anderen en voelen zich gelukkiger.
©Stad Geel, Dienst Jeugd
Natuurlijke losse spelelementen bevorderen het creatief spel bij kinderen.
©VLM
De waterspeelplaats oversteken is een echt avontuur, bevordert de motoriek bij kinderen en zorgt gelijktijdig voor verkoeling.
Natuurcontact is een nauwere vorm van natuurblootstelling. Het houdt het effectief waarnemen van de natuur (zien, ruiken, voelen) of het effectief vertoeven binnen de grenzen van een groengebied in en niet louter de aanwezigheid van natuur.
Natuurbeleving gaat nog een dimensie dieper en verwijst naar de manier waarop mensen de natuur ervaren en beleven. Het is een gevolg van natuurinteracties en een subjectief gegeven waarbij iemand zich als onderdeel ziet van de natuurlijke omgeving. Natuurbeleving varieert van een oppervlakkige waarneming tot een diepgaande ervaring - zoals een gevoel van verwondering of rust in de natuur. Het gaat om de emoties en zintuigelijke indrukken die voortvloeien uit direct natuurcontact.
Natuurverbondenheid
Herhaaldelijke natuurbelevingen kunnen uitgroeien tot echte natuurverbondenheid. Vanuit de veerkrachtversterkende gevolgen van natuurverbondenheid voelen kinderen zich beter in hun vel, hebben ze een gevoel van eigenwaarde en verhoogt hun sociaal welzijn. Natuurverbondenheid lijkt een krachtige voorspeller van het mentaal welbevinden bij kinderen. Kinderen die zich sterk verbonden voelen met de natuur, zijn doorgaans gelukkiger, ervaren minder stress en ontwikkelen vaker een milieubewuste houding.
“Natuurverbondenheid heeft een verdiepend effect op de positieve gevolgen van natuurcontact en natuurbeleving op het mentaal welbevinden van kinderen.”
Het is belangrijk om binnen preventief gezondheidsbeleid in te zetten op het frequent in contact brengen van kinderen met de natuur, waarbij ze de tijd krijgen om deze met al hun zintuigen te ervaren. Het aanbieden van natuurbeleving op een manier die natuurverbondenheid stimuleert, draagt bij aan een sterker positief gezondheidseffect.
Factsheet en praktische materialen
Het rapport en de samenvatting van deze literatuurstudie zijn te vinden op de website van het Departement Zorg. In de loop van de komende maanden zullen ook nog een factsheet, generieke en settingspecifieke aanbevelingen en richtlijnen ontwikkeld worden voor onderwijs, lokale besturen, vrije tijd en kinderopvang. Houd dus zeker de website verder in het oog.
Programma Natuur & Gezondheid
Omdat natuur en gezondheid onlosmakelijk verbonden zijn met elkaar, riep de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg het programma Natuur & Gezondheid in het leven. Het Departement Zorg stuurt deze partnerorganisatie aan. Ze bestaat uit een samenwerkingsverband van drie partners: de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) en het Vlaams Instituut Gezond Leven.
Meer info:
https://www.departementzorg.be/nl/natuur
Op de speelheuvels leven kinderen zich naar hartenlust uit.
©RLBK
Toolbox Voetgangersplan
Op 8 oktober lanceerde Voetgangersbeweging de Toolbox Voetgangersplan. Deze online handleiding is een waardevol hulpmiddel voor lokale besturen om het voetgangersbeleid in hun gemeente te verbeteren. De toolbox biedt handige tips, goede voorbeelden en beleidsinput om op een gestructureerde en effectieve manier met het thema voetgangers aan de slag te gaan.
Met de toenemende aandacht voor duurzame mobiliteit en leefbare steden is het noodzakelijk om te voet gaan mogelijk en aantrekkelijk te maken voor iedereen. De walkable city biedt tal van persoonlijke en maatschappelijke voordelen en helpt (inter)nationale doelstellingen te halen.
De Toolbox biedt een antwoord op de vragen: Waarom een voetgangersplan? Hoe begin je eraan? Wat staat erin? Je krijgt daarnaast ook een overzicht van praktijkvoorbeelden uit binnen- en buitenland. Met ideeën voor mogelijke acties en linken naar relevante tools en projecten wordt je zoveel mogelijk op weg gezet. De komende maanden en jaren groeit de Toolbox verder en wordt hij aangevuld met o.a. downloads, extra voorbeelden en een opleidingsaanbod.