©Vlaams Instituut Gezond Leven vzw

De walkabilityscore-tool visualiseert binnen de 15 minuten het wandel- en fietsbereik van een specifieke doelgroep.

Nathalie Hoef, Departement Zorg
Sara Claeys, Vlaams Instituut Gezond Leven

Voldoende bewegen is essentieel voor een goede gezondheid. De inrichting van de publieke ruimte beïnvloedt sterk hoeveel we bewegen in onze vrije tijd en tijdens onze dagdagelijkse verplaatsingen. Omgekeerd nemen actieve verplaatsingen minder ruimte in dan autoverplaatsingen, zodat de vrijgekomen publieke ruimte aangenamer kan worden ingevuld.

Invloed op gezondheid
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is een ongezonde omgeving wereldwijd verantwoordelijk voor ongeveer 24% van de totale ziektelast. Onderzoek heeft aangetoond dat de fysieke en sociale kenmerken van de publieke ruimte een (in)directe invloed kunnen hebben op de gezondheid van inwoners en dat mensen meer bewegen in buurten met een hoge woondichtheid, een goede functiemix en een goed netwerk van straten voor voetgangers en fietsers en goed openbaar vervoer - ook wel een 15-minutenbuurt genoemd. Dit is een buurt waarin bewoners binnen een kwartier wandelen of fietsen alle belangrijke voorzieningen - zoals scholen, parkjes, apotheek, bibliotheek en winkels - kunnen bereiken. De autoafhankelijkheid vermindert dan ook. Dit resulteert in een meervoudige win-win: meer lichaamsbeweging (in buurten met een hoge walkability stappen volwassenen en ouderen gemiddeld respectievelijk 80 en 50 minuten per week extra vergeleken met buurten met lage walkability), minder luchtvervuiling en lawaaihinder door minder autokilometers en vrijgekomen publieke ruimte door minder autobezit. Die vrijgekomen publieke ruimte kan bijvoorbeeld onthard en vergroend worden, zodat de actieve verplaatsingen aangenamer worden en het hitte-eilandeffect getemperd wordt. Het is bijgevolg een leefbare, duurzame en sociaal inclusieve woonbuurt die uitnodigt tot verblijven en elkaar ontmoeten.

Inzicht in walkability van buurten
De walkabilityscore-tool is ontwikkeld door het Vlaams Instituut Gezond Leven vzw in samenwerking met Departement Zorg, Departement Omgeving en VITO. Deze tool geeft lokale besturen inzichten in de walkability van hun buurten en brengt de walkabilityscore voor elke hectare in Vlaanderen en Brussel in kaart. Door scores bijvoorbeeld te combineren met de demografische data, kunnen beleidsmakers prioritaire buurten aanduiden waar aanpassingen nodig zijn. Uit onderzoek blijkt immers dat de grootste gezondheidswinsten - als resultaat van een meer beweegvriendelijke omgeving - te boeken vallen bij mensen met een lage sociaaleconomische status, kinderen en jongeren en ouderen.

Welke buurten zijn interessant om meer beweegkansen te creëren? Hoe groot is het wandel- en fietsbereik voor leerlingen vanuit een school? Hoe hoog is de walkability van de buurt waar de nieuwe assistentieflats gelegen zijn? De walkabilityscore-tool helpt je om met een gezondheidsbril te kijken naar ruimtelijke vraagstukken. Een praktijkvoorbeeld is Harelbeke, waar de walkabilityscore-tool werd gebruikt voor een gezondheidstoets binnen het ruimtelijk uitvoeringsplan van de Tramstatie. Dit leidde mee tot een kwalitatiever plan met aandacht voor actieve weggebruikers, groen en verkeersveiligheid.

Ondertussen blijft de walkabilityscore-tool evolueren en worden linken gelegd met andere gezondheidsthema’s. Daarom wordt de tool vanaf midden 2025 uitgebreid met het thema voedselomgeving. Zo blijft de tool een waardevolle basis voor beleidsmakers om naast de beweegomgeving ook de voedselomgeving in de buurt gezonder te maken en bij te dragen aan een gezonde leefstijl.

Meer informatie

https://www.departementzorg.be/nl/beweegvriendelijke-woonkernen

https://www.gezondleven.be/settings/gezonde-gemeente/gezonde-publieke-ruimte1/walkability-tool